MOBBİNG RAPORU : HAZIRLAYAN; DR. MUSTAFA ÖZTÜRK
Mobbing Raporu
1. Giriş
İş yerlerinde psikolojik taciz olarak tanımlanan mobbing, bireylerin sürekli ve sistematik olarak çeşitli yollarla psikolojik baskıya maruz kalmasıdır. Bu olgu, hem bireyler hem de kurumlar için ciddi olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. Mobbingin tanımı, türleri, uygulayanların ve mağdurların profili ile ortaya çıkış nedenleri ve çözüm yolları bu raporda detaylı şekilde incelenmiştir.
2. Mobbing Türleri
Mobbing türleri, hiyerarşik yapı içinde kimin kime karşı mobbing uyguladığına göre üçe ayrılır:
2.1 Dikey Mobbing
Kurum içindeki hiyerarşik farklılıktan kaynaklanır.
Üstten Aşağı Mobbing: Üst düzey yöneticilerin astlara uyguladığı psikolojik baskı ve dışlama.
Aşağıdan Yukarı Mobbing: Astların yöneticilere yönelik saygısızlık ve itibar zedeleme davranışları.
Örnekler:
Aşırı iş yükü verilmesi
Çalışanların yöneticiler hakkında dedikodu yayması
2.2 Yatay Mobbing
Aynı düzeyde çalışanlar arasında gerçekleşen mobbingdir. Genellikle rekabet, kıskançlık ve gruplaşmalardan kaynaklanır.
Örnekler:
Bilgi paylaşımının engellenmesi
Dedikodu ve karalama kampanyaları
2.3 Tersine Mobbing
Astların üstlerine uyguladığı psikolojik baskıdır.
Örnekler:
Yöneticilere saygısızlık
Amirlerin işlerini zorlaştırma
(Kaynak: Leymann, 1996; Tezcan vd., 2009)
3. Mobbing Uygulayanların Kişilik Özellikleri
Mobbing uygulayanlar, genellikle kişisel güvensizliklerini ve eksikliklerini gizlemek için bu davranışlara başvururlar. Kendi konumlarını koruma kaygısı ile başkalarını küçültürler. Başlıca kişilik tipleri:
Fesat: Dedikodu ve iftiralarla zarar verir.
Hiddetli: Saldırgan ve öfkeli.
Megaloman: Kendini üstün görür, kıskançtır.
Sadist: Başkalarını zor durumda bırakmaktan zevk alır.
Dalkavuk: Üstlerine aşırı bağlıdır.
Zorba: Acımasız ve baskıcıdır.
Korkak: Başkalarının başarısından korkar.
Eleştirici: Sürekli eleştirir.
Hayal Kırıklığına Uğramış: Kendi olumsuzluklarını yansıtır.
(Kaynak: Leymann, 1996; Tınaz, 2006a; Tezcan vd., 2009)
4. Mobbing Mağdurları
Herkes mobbing mağduru olabilir; ancak risk grupları şunlardır:
Yalnız Kişi: Cinsiyet açısından azınlıkta olanlar.
Farklı Kişi: Giyim, engellilik, yabancı köken vb. farklılıkları olanlar.
Başarılı Kişi: Yönetim ve müşterilerce takdir edilenler.
Yeni Gelen Kişi: Önceki çalışandan farklı veya genç olanlar.
(Kaynak: Leymann ve Gustafsson, 1996; Tezcan vd., 2009)
5. Mobbingi Ortaya Çıkaran Yönetsel ve Örgütsel Nedenler
5.1 Yapısal ve Yönetimsel Faktörler
Aşırı hiyerarşi
Tacizin disiplin aracı olarak kullanılması
İnsan kaynaklarına yatırım eksikliği
Etkisiz iletişim ve çatışma yönetimi
Takım çalışması eksikliği
Kapalı kapı yönetim anlayışı
Kötü yönetim ve ahlaki sorunlar
Yapısal değişiklikler ve küçülme süreçleri
5.2 Çalışma Koşulları ve Kültürel Faktörler
Yoğun stres ve monotonluk
Yanlış işe alım süreçleri
Günah keçisi bulma eğilimi
(Kaynak: Shallcross, 2003; Tınaz, 2006c; Davenport vd., 2003; Tunçer, 2019)
6. Sonuç
Mobbing, işyerlerinde hem bireysel hem de kurumsal verimliliği ve motivasyonu olumsuz etkileyen ciddi bir sorundur. Etkili önlemler alınmadığında, çalışanların psikolojik ve fiziksel sağlığı zarar görür, kurumun genel performansı düşer. Bu nedenle, mobbingin önlenmesi ve yönetilmesi, sağlıklı çalışma ortamlarının sürdürülebilirliği açısından zorunludur. Etik değerlere dayanan, şeffaf ve insan odaklı örgüt kültürleri mobbingin önlenmesinde en etkili yöntemdir.
(Kaynak: Tunçer, 2019)
Raporu hazırlayan; Dr. Mustafa ÖZTÜRK